Mooie, 19e-eeuwse boekbandjes trekken altijd mijn aandacht, zeker als ze voor 1 euro op een kraam liggen. Ik kwam nu drie gelijkvormige bandjes tegen, die bij nadere inspectie vroege vertalingen bleken van 3 delen uit Emile Zola’s beroemde Rougon-Macquart serie. Zola was eind de 19e eeuw de grote inspiratiebron voor naturalistische schrijvers door heel Europa. In Nederland was Marcellus Emants een warm pleitbezorger van Zola en is ook Louis Couperus in het begin van zijn schrijverschap in sterke mate beïnvloed geweest door Zola en diens – in de roman uitgewerkte – theorieën over “herediteit”, de invloed van erfelijkheid en milieu (leefomgeving) op het gedrag en het leven van de individuele mens.
De Rougon-Macquart cyclus wordt gevormd door in totaal 20 delen, verschenen tussen 1870 en 1893. De vertaling van de drie delen die ik hier in handen heb, is van tussen 1893 en 1910, uitgegeven door de gebroeders E. en M. Cohen (te Nijmegen en Arnhem). De vertaling zou bestaan uit 28 (!) delen, à 60 cent per stuk en 1 gulden per gebonden deel.
“De werken dezer Serie, die uit 2 dln. bestaan, zooals deel VI en VII enz. komen te samen in één band.”
In aantal banden komen we dus weer op 20 uit, zo vermelden de uitgevers. De boeken roepen een aantal vragen op. Waarom zijn van 20 delen 28 delen gemaakt? Om 28 keer 60 cent te kunnen rekenen i.p.v. 20 keer? En waarom zijn dan, naar goed negentiende-eeuws gebruik, soms weer 2 delen in één band samengevoegd, waarbij dus halverwege het boek een nieuwe titelpagina komt en de paginanummering opnieuw begint?
Uit deze vertaalde reeks heb ik de delen 4, 5 en 13/14 kunnen kopen. Ze zien er werkelijk nog prachtig uit, liggen goed in de band en zijn nauwelijks verkleurd aan de buitenkant. Van de Liefdesavonturen van Octave Mouret is deze uitgave een “nieuwe, nauwkeurige vertaling”, het deel De misstap van den abt Mouret beleeft al zijn “derde, geheel herziene” druk en De verovering van Plassans zelfs al zijn “vijfde, herziene en verbeterde” druk.
Er zijn verschillende redenen dat ik deze boekjes niet kon laten liggen: Zola, naturalisme, vroege vertaling, mooie bandjes, Nijmegen als plaats van uitgave, nieuwsgierigheid naar die gebroeders Cohen, die een interessante familiegeschiedenis kennen. Hun activiteiten bestonden onder meer ook in het verkopen van ramsj-partijen, vergelijkbaar met wat De Slegte tegenwoordig doet. Een van de nazaten heeft een eigen website opgezet met veel interessante informatie over de voormalige uitgeverij. Uit diens gereconstrueerde “catalogus” blijkt dat de gebroeders heel veel werken van Zola hebben uitgegeven. Helaas zijn ook daar de jaartallen van deze deeltjes onbekend.
Het zijn in elk geval heel charmante uitgaves, die pronken in de kast. Jammer genoeg heb ik niet meer delen kunnen vinden – hoe mooi was het niet geweest om de hele serie compleet te hebben! Mocht u een dergelijk boekje uit deze reeks (zie ook de foto’s) in bezit hebben, of ergens weten te liggen – voor een vriendelijk prijsje wil ik dit goedkope pleziertje graag uitbreiden.
Besproken boeken
Zola, Emile; De misstap van den abt Mouret: Roman. – [vert. uit het Frans]. Nijmegen / Arnhem: Gebr. E. & M. Cohen, ca. 1890, 3e druk. Gebonden. 336p. (Emile Zola’s Werken; 5). – Vertaling van: Rougon-Macquart 5: La faute de l’abbé Mouret.
Zola, Emile; De verovering van Plassans: Roman. – [vert. uit het Frans]. Nijmegen / Arnhem: Gebr. E. & M. Cohen, ca. 1890, 5e druk. Gebonden. 323p. (Emile Zola’s Werken; 4). – Vertaling van: Rougon-Macquart 4: La conquête de Plassans.
Zola, Emile; Liefdesavonturen van Octave Mouret [2 delen in 1 band]: Roman. – [vert. uit het Frans]. Nijmegen / Arnhem: Gebr. E. & M. Cohen, ca. 1890, 1e druk. Gebonden. 176+189p. (Emile Zola’s Werken; 13 & 14). – Vertaling van: Rougon-Macquart 13/14: Pot-bouille.