Of: het ongemak van een hybride genre

Op een zonnige zondag begon ik te lezen in dit fraaie boek van Thera Coppens over de schilder Edouard Manet en zijn Nederlandse geliefde, de pianiste Suzanne Leenhoff. Coppens is een bekend historica en haar vertelstijl maakt deze (dubbel)biografie tot een boeiend verhaal, plezierig om te lezen.

Maar tijdens het lezen begon er toch iets te wringen. Spontaan kwam bij mij steeds meer de vraag op: maar hoe weet Coppens dit allemaal? Wat Suzanne dacht, dat ze bij een bepaald winkelraam bleef stilstaan, dat de vader van Manet hoopvol aan de kade wachtte op zijn zoon en nog veel meer feitjes, overwegingen en emoties? Plots realiseerde ik me dat Coppens toch wel erg veel invult, zoals een romancier voor zijn personages. Achterin het boek staan weliswaar wat eindnoten met verwijzing naar documenten en boeken, maar de omvang daarvan dekt bij lange na niet de inhoud van het boek.

Op de leeftijd dat je doorgaans de avonturen van Suske & Wiske tot je neemt, heb je meestal nog niet gehoord van metafictie of postmodernisme. Als je op latere leeftijd, gepokt en gemazeld in verschillende opzichten, al dan niet per ongeluk een van de albums doorbladert, dan valt aan de humor van Lambik opeens iets op:

Als we “metafictie” (vorm van fictie waarin bewust verwijzingen naar het fictie-medium zijn opgenomen), het spel met en problematiseren van de relatie tussen fictie en werkelijkheid, het commentaar op het medium zelf (“niet datgene wat verteld wordt staat centraal, maar het vertellen zelf”) etc. als de belangrijkste kenmerken van postmoderne literatuur (http://nl.wikipedia.org/wiki/Postmoderne_literatuur…) zien, dan gaan er bij deze pagina uit Suske en Wiske “De tamtamkloppers” wel enkele bellen rinkelen: zo past Lambik al gummend en tekenend zijn eigen wapens aan om binnen de context van het verhaal weerstand aan de tegenstrevende personages te kunnen bieden.

Ook het afgeplakte plaatje verderop, dat geweld had moeten tonen, maar dat – o ironie – door de auteur zelf zogenaamd gecensureerd is (maar waardoor er wellicht des te meer focus wordt gelegd op het buitensporige geweld), en tot slot de laatste 2 plaatjes, waar Lambik de apenkoning letterlijk achter het plaatje heeft geslagen, waarbij hij binnen het verhaal er nadrukkelijk buiten treedt door te verwijzen naar het plaatje. Postmodernisme in een notendop dus. Zou Willy Vandersteen (anno 1969!) zich van deze theoretische implicaties bewust zijn geweest?