Op een boekenmarkt stuitte ik onlangs weer op een heel aardig boek. De titel zei me niets, maar de naam van de schrijver was me wel bekend. Mijn interesse werd gewekt door de fraaie Franse band en de goede staat ervan. Daarnaast bevat het boek een aantal interessante, licht-erotische prenten. Het blijkt een uitgave te zijn uit 1934 – dat staat nergens voorin vermeld, maar achteraan kunnen we lezen: “Achevé d’imprimer le quinze mai mil neuf cent trente-quatre”.

Théophile Gautier (1811-1872) was een kleurrijke schrijver en dichter uit de tijd van de Franse Romantiek en de Parnassiens, voorvechter van het l’art pour l’art principe (later in Nederland zo hartstochtelijk beleden door de Beweging van Tachtig). Het meest bekend is Gautier vanwege zijn poëzie, maar hij publiceerde ook romans en journalistiek werk. Een van die romans verscheen in 1838, getiteld Fortunio. Deze roman was eerder, in 1837, verschenen als vervolgverhaal in Le Figaro onder de titel L’Eldorado.

Het bijzondere van deze uitgave zit hem in de vormgeving, met de al genoemde “dix-huit compositions” van Paul-Emile Bécat. Ze zijn van een bijzondere schoonheid en kleurrijkheid, hoewel de afgebeelde thematiek ook tegenwoordig nog stof kan doen opwaaien, niet (zoals destijds) vanwege de niets verhullende erotiek als wel vanwege de afbeelding van zwarte slaafjes: dienend of als lustobject – een gevoelig onderwerp in tijden van zwartepietendiscussies. “”

De afbeeldingen weerspiegelen dan ook de decadente inhoud van het verhaal: Fortunio is een oosterling die zich te Parijs vestigt en daar leeft in een “paradijs”, en waar hij wordt bediend door slaven, “mooier dan de dag”. Het liefdesverhaal tussen hem en Musidora is te beschouwen als een voorwendsel om eens goed uit te pakken met beschrijvingen van oververfijning en lust. Ook Mario Praz besteedde in zijn beroemde studie Lust, dood en Duivel in de literatuur van de Romantiek aandacht aan dit boek, dat geheel past in de Romantische voorkeur voor exotisme in combinatie met seks.

Meer informatie over de romanschrijver Gautier is te vinden op de aan hem gewijde website (Franstalig), of natuurlijk in een van de betere literatuurgeschiedenissen. Voor wie de tekst (helaas zonder de mooie illustraties) wil lezen, kan o.a. terecht bij deze Wikisource. Een scan van de oorspronkelijke uitgave is te downloaden via Archive.org.

Besproken boeken

Gautier, Théophile, Fortunio. Édition illustrée de dix-huit compositions de Paul-Émile Bécat. George Briffaut, Paris, 1934. gebonden, 212p.