Over het bezitten en kopen van boeken bestaan veel misverstanden. Zo hoor je iemand wel eens verzuchten: “Ik mag geen boeken meer kopen.” Ik denk dan meteen: van wie dan niet? Van zichzelf natuurlijk (of een nare partner die het niet begrijpt), alsof schaamtegevoel de drijfveer is. Natuurlijk: boeken kun je ook lenen bij een uitleenbibliotheek, of lezen als e-book. Dat neemt minder ruimte in, maar boeken worden daarmee ook minder tastbaar, in de letterlijke zin. Ze trekken minder je aandacht. Tijd om enkele misverstanden uit de weg te ruimen.

Alleen gelezen exemplaren in de kast

Misverstand 1: In de kast mogen alleen gelezen exemplaren staan.

Waarom eigenlijk? Dat is toch saai? Je legt toch ook niet je wijnkelder vol met lege flessen? Een wand vol boeken is toch geen pocherige demonstratie van wat je allemaal gelezen hebt? Voor mij is die grote collectie vooral een werk- en leesbibliotheek: alles wat ik denk nodig te hebben fijn bij de hand en bereikbaar op het moment dat ik het wil lezen of dat ik iets erin wil opzoeken.

Daarnaast zijn sommige boeken hopeloos verouderd of anderszins onleesbaar, maar zijn ze wel met veel liefde tot een kunstwerk gemaakt. Of herinneren ze aan je kinderjaren, of zijn ze eigendom geweest van een dierbare of een beroemde persoon. Er zijn vele redenen om aan een boek gehecht te zijn.

Kijken ongelezen boeken je verwijtend aan? Streel ze, geef ze aandacht en zeg tegen ze: jouw tijd komt nog. Sommige van mijn boeken lees ik pas vele jaren na aanschaf, sommige wellicht nooit.

Misverstand 2: Een boek erin, een boek eruit.

Dit misverstand lijkt erg samen te hangen met de vorige: de angst om te veel (ongelezen) exemplaren in je kast te hebben staan. Het huis is vol, het loopt de spuigaten uit, en meer van die drogredenen. Gebrek aan plaats is gebrek aan fantasie. Waarom zou jezelf zo plagen met dit principe? Hoog je kasten op, leg boeken op plekken overal in je huis, behalve de gedeelde sponde en de badkamer. Zet desnoods boeken achter boeken.

Misverstand 3: Ik koop pas een nieuw boek als ik die andere allemaal gelezen heb.

Ook hier de vraag: waarom in hemelsnaam? Zie ook misverstand 1. Een kast met alleen maar uitgelezen boeken is uiteindelijk saai, tenzij je misschien per se alle boeken meer dan één keer wilt lezen. De fijnste (privé-)bibliotheken zijn die waar nog veel in te ontdekken valt. Boeken wekken bepaalde verwachtingen, je hebt erover gehoord, je las de blurb op de achterzijde, je hebt er al eens doorheen gebladerd: ook dat zijn vormen van lezen, van kennismaking.

Digitaal dan maar?

Er bestaan 2 tegenstrijdige misverstanden over e-books:

4) E-books zijn dé oplossing – Nee, je kunt ze niet betasten of eraan snuffelen.
5) E-books zijn de hel – Nee, voor sommige doelen zijn ze prima (gericht zoeken b.v.)

Misverstanden over boekenbezit:
6) Je krijgt toch nooit alles gelezen! – Dat is waar, althans als je met lezen bedoelt: van kaft tot kaft, maar er zijn vele manieren om een boek te leren kennen.
7) Ik heb geen ruimte meer – Je had nog zuurstof om die zin uit te spreken, dus plek zat.

Mijn handen jeuken om op de genoemde zeven hoofdzonden misverstanden nader in te gaan, maar dat doe ik nog een andere keer. Ik ga nu weer een boek lezen, of onderstaande documentaire over Umberto Eco bekijken, die op verschillende plaatsen in zijn werk fantastische antwoorden opsomde op de vraag: “Heb je ze ook allemaal gelezen?”

Onderstaande documentaire is in het Frans, dat hij wonderlijk vloeiend bleek te spreken (Eco vertoefde graag en vaak in Parijs), ondertiteld in diezelfde taal, wat toch wel een beetje helpt bij het begrijpen.

En als deze documentaire u te lang duurt, dan is er nog dit bekende filmpje waarin Umberto Eco langs vele strekkende meters in zijn huis wandelt. U zult daarna nooit meer zeggen: ik heb te veel boeken.