Nog niet zo lang geleden stuitte ik op een complete uitgave van een 4-delig werk uit de 18e eeuw. Het is niet een eerste druk, maar wel een volledige uitgave van dit boeiende werk over het gehele spectrum van de Schone Letteren. Eerdere drukken verschenen al in o.a. 1736.

Titelbeschrijving

Rollin, M., De la manière d’enseigner et d’étudier les Belles Lettres [4 Tômes complète]. Par rapport à l’esprit & au coeur. Nouvelle Edition. Chez Les Freres E[s]tienne, Paris, 1768. – Gebonden, XXVI+LXXXX+434+576+479+604p. – Deel 3 heeft een extra ondertitel: ‘De L’Histoire’. In deel 1 is er een fout in de paginanummering, die van 124 naar 135 springt, maar de tekst is compleet. De naam van de uitgeverij wordt beurtelings gespeld als ‘Etienne’ en ‘Estienne’, wat qua uitspraak in die tijd al hetzelfde moet zijn geweest.

Over de auteur

Charles Rollin (1661-1741) was een Frans historicus en pedagoog. In zijn eigen tijd was hij erg populair en zijn werken werden veelvuldig herdrukt. Op 22-jarige leeftijd doceerde hij aan het College du Plessis (Sorbonne). In 1694 werd hij rector aan de Parijse Universiteit. Onder zijn invloed kreeg de studie van het Grieks een opleving. Rollin stond te boek als Jansenist en was niet geheel onomstreden. Het meest invloedrijk was zijn veeldelige werk over oude geschiedenis (Grieken en Romeinen) en zijn werk over het studeren en onderwijzen van talen en Schone Letteren.

Zijn meerdelige pedagogische werk wordt wel beschouwd als het allerbelangrijkste. Deze voor de praktijk bedoelde tekst is geïnspireerd op de hervormingen die Rollin zelf aan het Collège de Beauvais heeft doorgevoerd. Hij pleit hierin met name voor een breder gebruik van de eigen volkstaal. Het werk is kortweg ook bekend als Traité des études. Bij sommige edities is dit ook de titel die op de rug is te zien. Onze editie uit 1768 vermeldt een iets andere titel: Manière d’étudier, wat misschien nog wel kernachtiger de inhoud samenvat.

Andere belangrijke werken van Rollin zijn:

• Histoire ancienne des Égyptiens, des Carthaginois, des Assyriens, des Babyloniens, des Mèdes et des Perses, des Macédoniens, des Grecs, Paris, 1730-1738, 13 tomes en 14 vol., kortweg bekend onder de titel Histoire ancienne.
• Histoire romaine depuis la fondation de Rome jusqu’à la bataille d’Actium, Paris 1738-1748, kortweg bekend onder de titel Histoire romaine. Alleen de eerste 5 delen verschenen tijdens zijn leven (1738-41). Het werk werd voltooid door een ander bekend historicus uit die tijd: Jean-Baptiste-Louis Crevier.
• Opuscules de feu, 1771, 2 vol., een verzameling brieven, verhandelingen, verzen en Latijnse toespraken, verzameld door eerdergenoemde Crevier.

Een aantal van de genoemde delen bevindt zich in de Bibliotheca Habetsiana.

Over dit werk

De eerste editie van de Traité verscheen in de jaren 1726-1728 en werd vele malen herdrukt. Wikipedia hierover:

Concernant la première, son ouvrage majeur, destiné aux pédagogues, reste connu sous le titre abrégé de Traité des études. Ce texte, qui synthétisait les expériences d’éducation menées par Rollin et par d’autres, connut un fort succès d’estime. Pour certains son influence théorique s’étendit à tous les traités d’éducation du xviiie siècle, y compris sur l’Émile; pour d’autres, l’influence directe se limita à quelques expériences ponctuelles.

Opvallend in de volledige titel is de volgorde van enseigner en étudier: eerst onderwijzen, dan studeren?

Andere uitgaven:

• 1739: Paris, Imprimerie de G. F. Quillau.
• 1819: Chez Rusand
• 1768: Frères Etienne