Geplaatst op door Danny Habets

De ernstige roker ~ grenzen aan het verzamelen?

Sommige boekjes koop je ook met het idee: dat zou wel iets voor vriend X of vriendin Y zijn. Zo is er een trouwe vriend uit mijn studietijd, die sigaren rookt. Zelf rook ik een zeldzame keer ook een sigaar (nog geen 5 per jaar), veelal in gezelschap van vrienden, meestal na een gezamenlijk genoten maaltijd. Toen ik stuitte op het boekje De ernstige roker van de – niet meer zo bekende – dichter Werumeus Buning, moest ik dan ook onmiddellijk aan die vriend denken.

Het is een luchthartig boekje, vol ironie en in ouderwetsche stijl geschreven over de genoegens, de do’s and don’ts van het (toen nog) laatste exclusief mannelijke genoegen, aldus de dichter. In je hoofd hoor je een beetje de typerende stem van de Polygoon journaals uit de jaren ’50 en ’60 – zo kun je de stijl van het boekje het beste karakteriseren.

Lees verder
Geplaatst op door Danny Habets

Casanova (filmeditie uit 1928)

Wie zich helemaal wil ingraven in de memoires van de beruchte vrouwenverslinder en duizendpoot Casanova, grijpt natuurlijk naar de zeer goede en volledige vertaling doorTheo Kars, uitgegeven in de jaren ’90 door Athenaeum-Polak & Van Gennep. Alleen de omvang van die memoires (12 delen) en het eventuele prijskaartje kunnen enigszins afschrikwekkend zijn, maar daar staat tegenover dat de gebonden uitgave – in de onvolprezen Grote Bellettrie Serie – ook erg mooi is qua vormgeving. Voor wie het met minder wil doen, zijn er veelal de abridged editions en hervertellingen. Een bijzondere vorm is vaak dan weer “het boek naar de film” (een terugvertaling dus), een genre waar je als literatuurliefhebber normaliter met een grote boog omheen loopt, behalve wanneer het boekje dateert uit 1928 en nog aardig vormgegeven is ook.

Ik had al een klein stapeltje boeken bij een plaatselijke kringloopwinkel opgedoken, toen ik dit boekje, ontdekte in de kast gevuld met “oude boeken”, d.w.z. boeken waarvan de buitenkant voor de medewerker aanleiding is geweest om het als oud boek te classificeren (ca. 50 jaar en ouder), alle genre-indelingen verder negerend (jongere boeken staan wel redelijk op “genre”).

Lees verder

Geplaatst op door Danny Habets

Cervantes in het Nederlands & het genot van bibliografieën

Ogenschijnlijk zijn er geen saaiere boeken dan boeken waarin alleen opsommingen staan, lijstjes. Het bij “ouderen” nog bekende telefoonboek is daar een sprekend voorbeeld van – hoewel Kees Fens in een van zijn zaterdagnotities, begin jaren ’90, heeft laten zien dat je met een beetje verbeelding ook aan een telefoonboek veel plezier kunt beleven (het alleszins lezenswaardige stukje is opgenomen in zijn bundeltje Handgroot: Postscripta bij boeken en lezen, Thomas Rap, 1994). Een ander voorbeeld van typische boeken met lijstjes is de boekenlijst, ook wel bibliografie genoemd. Er zijn algemene bibliografieën en thematische bibliografieën.

Onlangs liep ik tegen twee thematische bibliografieën aan. Eind juli kocht ik Repertorium voor de Geschiedenis der Nederlandsche schilder- en graveerkunst. Afgelopen week stuitte ik op Cervantes in het Nederlands, een bibliografie van alles wat er van en over Miguel de Cervantes Saavedra in de Nederlandse taal is verschenen, vanaf de 17e eeuw tot 1962, het jaar waarin dit boek werd gepubliceerd. Het is een minder fraai en meer functioneel uitgegeven boek dan het eerder genoemde repertorium, maar dat drukt de pret niet.

Lees verder

Geplaatst op door Danny Habets

Dansend door het leven

Laat ik het maar meteen toegeven: ik heb niet speciaal iets met ballet. Ik vind het mooi om te zien, maar ik bezoek zelden tot nooit een voorstelling. Overigens heb ik met veel plezier de roman Vaslav van Arthur Japin over de balletdanser Vaslav Nijinski gelezen. Maar waarom zou ik een boek over ballet kopen? Ik weet niet wat het precies was, maar zodra ik het boek in handen had, was ik verkocht. Er is iets met specialistische onderwerpen en oudere boeken hierover, die stimulerend werken op de verbeelding. Zelfs van medische of technische handboeken van vóór 1940, met ingewikkelde tekeningen van lichamen of machines, gaat een grote aantrekkingskracht uit. Op zo’n moment zou je wel een arts in ruste of ingenieur willen zijn die in zijn bibliotheek alles verzamelt, wat in voorbije tijden over het eigen vakgebied in boek- of pamfletvorm is verschenen.

Bij het vasthouden van dit balletboek had ik ook weer zo’n visioen van een bibliotheek die, overigens geheel tegen mijn eigen verzamelgewoonten in, volledig gespecialiseerd zou zijn in ballet en balletgeschiedenis.

Lees verder
Geplaatst op door Danny Habets

Menno ter Braak – In gesprek met de vorigen (1938)

Al tijdens mijn studiejaren ben ik, zo mag je rustig zeggen, een “fan” van Ter Braak geworden. Ik ben het lang niet altijd eens met het soms eenzijdige ventisme en zijn soms al te Droogstoppelachtige kijk op poëzie. Zijn essays zijn echter grandioos en zijn cultuurkritiek scherp.  Politicus zonder partij heb ik werkelijk verslonden, zo gecharmeerd was ik van het speelse proza.

Zijn allergie voor grote woorden met veronderstelde diepzinnigheid en zijn nuchtere relativisme deel ik. Zijn pleidooi voor de menselijke waardigheid heeft voor mij nog steeds betekenis, al hadden we in de jaren negentig, toen ik Ter Braak voor het eerst las, de heropleving van populisme en fascisme niet voorzien. Dat ik zelf een andere poëticale opvatting heb en mogelijk (in de woorden van Ter Braak) een “sierdichter” en enigszins een “vormaanbidder” genoemd kan worden, dat heeft mijn bewondering nooit in de weg gestaan.

Lees verder
Geplaatst op door Danny Habets

De kleurrijke Voltaire

Een aantal van de werken van Voltaire is de afgelopen jaren in vertaling verschenen bij uitgeverij Van Gennep in kleurrijke omslagen. Jammer genoeg is niet elk deel ingebonden. Het lezen van de paperbacks moet je heel voorzichtig doen om de leesvouwen, die de rug zo’n craquelé aanblik verschaffen, te voorkomen.

Onlangs kwamen deze delen in de ramsj, gelegenheid om ze meteen allemaal aan te schaffen.

Besproken boeken

Voltaire, Briefwisseling met Catharina de Grote 1763-1778. Vertaald uit het Frans door J.M. Vermeer-Pardoen, Van Gennep, Amsterdam, 2010. 1e druk – gebonden, 381p.

Voltaire, Briefwisseling met Frederik de Grote 1736-1778. Vertaald uit het Frans door J.M. Vermeer-Pardoen, Van Gennep, Amsterdam, 2007. 1e druk – gebonden, 1021p.

Voltaire, De onwetende wijsgeer. Een keuze uit het mengelwerk. Vertaald uit het Frans door J.M. Vermeer-Pardoen, Van Gennep, Amsterdam, 2008. 1e druk – gebonden, 475p.

Voltaire, Filosofische vertellingen. Vertaald uit het Frans door J.M. Vermeer-Pardoen, Van Gennep, Amsterdam, 2007. 2e druk – paperback, 701p.

Voltaire, Filosofisch woordenboek – of De Rede op alfabet. Vertaald uit het Frans door J.M. Vermeer-Pardoen, Van Gennep, Amsterdam, 2007. 3e druk – paperback, 597p.

Geplaatst op door Danny Habets

Elias Canetti & het oude Europa

De behouden tong (Die gerettete Zunge) is het eerste deel van de jeugdherinneringen van Elias Canetti (1905-1994), beslaat de periode tot 1921 en leest als een roman. De spanning wordt opgebouwd door de innige maar problematische verhouding van de ik-verteller en zijn moeder, die leidt tot een dramatisch hoogtepunt. Ook secundaire personages worden in schetsvorm heel aardig uitgewerkt. Er wordt veel couleur locale geleverd door de verschillende geografische en culturele gebieden waarin de personages zich bewegen. Er wordt nogal wat gereisd en verhuisd, en dat door heel Europa heen. Wie Canetti leest, proeft (het oude) Europa.

Elias Canetti - De behouden tong

De ik-verteller wordt geboren in Roestsjoek, in het noorden van Bulgarije, dichtbij de Roemeense grens, waar vele nationaliteiten naast elkaar wonen. Zijn familie is van “Spanjools”-joodse afkomst (een paar honderd jaar eerder), men spreekt binnen de familie en soortgenoten nog steeds een archaïsche vorm van het Spaans. Met de locals (zoals de jonge dienstertjes) spreekt de jonge Canetti Bulgaars, een taal die hij later geheel kwijtraakt.

Als het gezin naar Manchester verhuisd is, spreken de gezinsleden Engels onderling, behalve wanneer de ouders iets te bespreken hebben dat niet voor kinderoren bestemd is; dan schakelen zij over in de taal van hun liefde, het Duits (vanwege hun gezamenlijke Weense schooltijd). De vader overlijdt jong. Het gezin woont dan achtereenvolgens in Wenen en Zürich en bezoekt tussendoor de oude familiewoonplaats in Bulgarije. De verteller wordt op een ruwe, bijna nietsontziende, maar zeer effectieve manier door de dominante moeder het Duits bijgebracht. Het is dit pan-Europese element, verteld op een schitterende wijze, waaraan deze memoires inhoudelijk hun aantrekkelijkheid ontlenen.

Lees verder
Geplaatst op door Danny Habets

Patserig maar charmant: Bonita Avenue

Met Bonita Avenue heeft Peter Buwalda een boek geschreven dat meeslepend is en veel vaart heeft. Dat is de kracht maar tegelijk ook de zwakte van het boek. Met behulp van per hoofdstuk wisselende vertellers en bijbehorend perspectief, voortdurende verspringingen in de tijd (waardoor de spanning wordt opgevoerd), variatie in manier van vertellen (hij-vorm versus ik-vorm) en spectaculaire gebeurtenissen (politiek, porno en psychose) krijgen we als lezer een kaleidoscoop voor ogen, waaraan voortdurend wordt gedraaid. Dat maakt het verhaal veelkleurig en levendig.

Het vlotte taalgebruik helpt daarbij zeker. Maar daar wringt tegelijk ook de schoen. Buwalda houdt van taal, zoveel is duidelijk, en weet deze ook vaardig te hanteren. Dat ontaardt helaas regelmatig in een opeenstapeling van “leuk gevonden” formuleringen, vergezochte taalgrappen, spectaculaire situaties en het overmatig gebruik van hyperbolen in de uitingen van zijn personages. Het is spierballenproza van het type waar ook Zwagerman zich graag aan overgeeft (vandaar dat deze ook tijdens Manuscripta laaiend enthousiast dit boek aanwees als favoriet voor de NS Publieksprijs). Lees verder

Geplaatst op door Danny Habets

On Books and the Housing of Them

Op Gutenberg.org is een boekje van William Gladstone (de bekende liberale Britse staatsman die leefde van 1809-1898) te lezen, dat om meerdere redenen door elke boekenliefhebber gelezen zou moeten worden. Het boekje heet On Books and the Housing of Them.

Grappig is bijvoorbeeld dat we nu in digitale vorm, in een e-book (!), dat in de werkelijke wereld nauwelijks fysieke ruimte inneemt, lezen over het probleem dat er steeds meer boeken bijkomen: op dat moment enkele tienduizenden per jaar in de Engelse taal (Bodleian: 20.000, British Library: 40.000), en dat ook die groei steeds groter zal worden. Lees verder

Geplaatst op door Danny Habets

De liefde in reeksen

Ik verzamel niet alleen boeken, maar ook boekenreeksen. Wat drijft iemand specifiek hiertoe? Is het verzamelen van reeksen niet verzamelen in het kwadraat? Wordt de psychologische behoefte aan een hogere orde hier nog duidelijker zichtbaar? Een reeks of serie leent zich bij uitstek voor een gevoel van afronding, compleetheid, heelheid zelfs – mogelijk als contragewicht voor de niet vatten chaotische wereld om ons heen. Een diepe grond van verzamelen wordt, denk ik (maar ik ben geen psycholoog), gevormd door de behoefte om de wereld om je heen beheersbaar en hanteerbaar te maken, orde te scheppen. Een verzameling is an sich al meer dan de optelsom van de losse stukken – bij reeksen treedt dat nog sterker naar voren.

Slimme uitgevers weten dat. Geen pijnlijker aanblik dan een genummerde reeks, waaraan één deel ontbreekt – we naderen compleetheid, perfectie, maar nét dat laatste ontbreekt, dat moet verworven worden. Geen schonere aanblik dan een reeks mooi uitgegeven boeken.

Voor veel mensen die ik ken zijn dat bijvoorbeeld de boeken uit de zogenaamde Privé Domein reeks van De Arbeiderspers, waarin met name (auto)biografische teksten en brieven van schrijvers, dichters, filosofen en kunstenaars zijn te vinden. Zelf weersta ik deze verleiding enigszins. Wat daarbij helpt is, dat het (1) geen gebonden boeken zijn, (2) de ruggen soms wel erg gauw vergelen en (3) ik in het algemeen niet veel opheb met ego-documenten. Tegen dit laatste principe zondig ik overigens regelmatig, zeker als het gaat om Canetti, of Ter Braak en Du Perron.

Lees verder